Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Chamóg. Cualacht Lúth Chleas na mBan

Title
An Chamóg. Cualacht Lúth Chleas na mBan
Author(s)
Ní Dhonnchadha, Cáit,
Composition Date
1913
Publisher
An Claidheamh Soluis

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926


An Chamóg



Cualacht Lúth Chleas na mBan.



Ist oidhche Dia Máirt, an naomhadh lá fichead,
bhí cruinniughadh cinn na bliadhna de'n chamóig.
Do ghaibh Máire de Buitléir ceannas an chruin-
nighthe. Fuaireamair sgéala ón a lán daoinibh
dá rádh go raibh an donas ar an aimsir le
fliuchar agus nár bhféidir leo teacht, fébh mar
ba ró mhian leo. Ní miste dhúinn tagairt do'n
deaghscéal do chuir Seasamh Ó Dobhaileán,
feisire, chugainn, agus tá súil againn gur
bhfearrde an chamóg é.



Colásití na gCailíní.



Bliadhain ó shoin 'sé chéad ghnó do chuireamair
romhain ná an chamóg do chur ar bun agus
d'fhor-leathanú fan na tuaithe. Má's eadh, tá
eirghthe go maith againn ar an gcomhairle do
cheapamair an uair úd, mar le dream daoine
do bhí ar bheagán cabhartha. Do chuireamair ar
sgéal i n-iumhail do lucht na mban-choláiste,
agus maille leis an sgéal soin, do chuireamair
macsamhail de Riaghlachaibh na camóige ag triall
ar na daoinibh céadna. Mar bhárr ar an bhfógra
soin d'eirigh ceadreamh eadrainn annso agus
lucht na tuaithe i ngach áird. Thuas i Loch
Carmain do chuireamair aithne ar scata ban
Ghaedheal do tháinig i gcabhair linn go croidheamhail.
Do chuireamair comhairle condae ar bun sa
cheanntar soin de bhárr a' chomhfhreagra soin.



Airgead.



Tá aon nidh amháin, nó dhá nidh b'fhéidir, dár
gcimeád chun deirigh. Ar éigin tá tarrac ár
ndóthain ar airgead againn chun an gnó do
chur chun cinn i gceart. Tá cáirde gann orainn i
n-áiteannaibh, cáirde d'fhóirfeadh orainn dá
dtoil féin. Na daoine atá ag saothar linn is
beag uain a bhíonn aca chun dul mórthimcheall
d'fhonn an chamóg do chraobhsgaoileadh. Daoine
le síor-ghnó a bhfurmhór, agus is beag suim is
féidir leo do chur i súgradh an tsaoghail. Dá
mbeadh aon raidhse airgid i dtaisce againn,
d'fhéadfaimís seasamh ní b'fhearr do chur sa
chamóig agus dá n-éagmuis soin ní'l againn acht
an scéal do ghlacadh fébh mar atá sé.



Craobhsgaoileadh.



Tá an duthaigh go léir thíos thuas breacaithe
go maith againn um an dtaca so acht 'sé is mian
linn anois báirí foghanta na camóige do léiriughadh
i lár na gcúige, 'se sin, i gCathair na Gaillimhe,
shíos i mBéal Feirste, agus thuas sa Chathair ar
Bhruach na Laoi. Do bheimís ag súil le mór-
thairbhthe do theacht as an léiriughadh soin. Do
chuirfidhe i n-iumhail do phobal a fheabhas agus a
oireamhnaighe tá an chamóg dár mbantracht.



Timthireacht.



Do thugas-sa cuaird uaim féin ar cheanntraibh
áirithe agus mé ag aeridheacht fé'n dtuaith, agus
ar mo thaisteal domh, níor dheineas dearmhad
ar an gcamóig i ngach ball dár ghabhas. Ní
hamhlaidh go rabhas ag brath ar aon ana-thoradh
do theacht go luath dom shaothar acht do chuireas
a síol agus táim ag tnúth leis an mbarra i n-ám
tráth. Níor tógadh an Róimh i n-aon lá amháin,
ní mó gur saruigheadh aon ghnó foghanta acht le
foidhne agus le haimsir fhada do chaitheamh thar
a chionn. An gnó so atá ar láimh againne, gnó
uasal 'seadh é, agus gnó a bhéarfaidh sláinte
cuirp agus anma dár mban Gaedheal má leon-
uigheann Dia dho dhul ar aghaidh leis an ngluaiseacht
atá fé go dtí so.



Saothar.
Tá sé buailte isteach i n-aigne againn nach
fuláir dúinn a bheith ag faire chugainn go haireach
do réir mar atá fás ag for-leathanughadh ag dul
dá ngnó. Chíthear go bhfuil teideal nua agam dá
chur ar an saothar atá ar láimh againn. Tá
ceapaithe againn an saothar soin do leathanughadh
ar theacht na haithbhliadhna mar ní mór dúinn
sraith súgraidh a leagadh amach a bheidh oireamhnach
agus taitneain do gach ban-dream nár measc.



Ní mór duinn glacadh leis an suidheamh gnótha
so thuas má tá sé i ndán dúinn buadh d'fhaghail
ar an iasacht. Dá bhfanfaimis níosa sia ag
gabháil sa mhúnlaigh ní bheadh acht báire baoise dá
imirt againn.



Cáit Ní Dhonnchadha.

19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services